De borstkliniek van het AZ Sint-Jan Brugge AV is een erkende borstkliniek, die onder voorzitterschap van dr. Nele Claes en medische coördinatie van dr. Alain Bols is uitgegroeid tot een van de grotere West-Vlaamse borstklinieken, waar jaarlijks bij ongeveer 300 patiënten een diagnose van borstkanker wordt gesteld. De patiënten kunnen rekenen op een toenemende reeks behandelopties en doelgerichte therapie.
Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker in de Europese Unie (13 % van alle kankerdiagnoses in 2020)1. Volgens het recentste rapport van het Belgisch Kankerregister2; is de borstkliniek op campus Sint-Jan in volume een van de grotere West-Vlaamse borstklinieken. Uit de onlangs bekend gemaakte kwaliteitsindicatoren rond borstkankerzorg (een initiatief van het Vlaams Indicatorenproject voor Patiënten en Professionals) blijkt dat de borstkliniek uitstekende cijfers kan voorleggen. De gecorrigeerde relatieve vijfjaarsoverleving in het AZ Sint-Jan Brugge AV bedraagt 94 %, wat overeenkomt met de cijfers van andere grote borstklinieken in de regio.
EEN RUIM BEHANDELBELEID BIJ BORSTKANKER
De goede cijfers zijn het resultaat van hoogkwalitatieve zorg, een goede multidisciplinaire samenwerking en een uitstekende omkadering door een gespecialiseerd team binnen de borstkliniek.
Patiënten die door de huisarts of gynaecoloog naar de borstkliniek verwezen zijn, worden binnen de week al besproken in een multidisciplinair overlegorgaan. Dit team bestaat uit diverse disciplines zoals gynaecologie, borstchirurgie, radiologie en radiotherapie, nucleaire geneeskunde, anatomopathologie, plastische chirurgie, psychologie, genetica en zorgexpertverpleegkunde. Dankzij deze samenwerking wordt de patiënt zowel fysisch als mentaal optimaal begeleid doorheen het hele zorgtraject.
Het is ook die brede dekking aan expertise die ervoor zorgt dat het behandelbeleid bij borstkanker de voorbije jaren veel ruimer is geworden. Wekelijks vindt op dinsdagmiddag het volledige multidisciplinair oncologisch overleg (MOC) plaats, waarin men een 20-tal patiënten bespreekt om tot een gepaste diagnose en bijhorende therapie te komen. De huisarts van de betrokken patiënt kan dit overleg fysiek of online meevolgen.at ze het minder belastend vinden.
MULTIDISCIPLINAIRE ZORG EN OVERLEG
In de borstkliniek werkt een uitgebreid, multidisciplinair team samen om elke patiënt de best mogelijke zorg en behandeling te bieden.
RADIOLOGIE
Op de dienst Radiologie gebeurt eerst een biopsie van de tumor om nadien de omvang van de ziekte te evalueren door middel van gepaste stagingonderzoeken. De dienst beschikt over de meest moderne uitrusting en verschillende radiologen die gespecialiseerd zijn in borstkanker.
NUCLEAIRE GENEESKUNDE
Ook de dienst Nucleaire geneeskunde maakt deel uit van de borstkliniek en draagt bij aan de stadiëring van een borstcarcinoom. Zij doen de PET-scans en botscans en voeren de tracerinjecties uit bij sentinelklierprocedures.
PATHOLOGISCHE ANATOMIE
De dienst Pathologische anatomie vormt de hoeksteen van de diagnose. De patholoog beschrijft niet alleen het type van de tumor, maar ook een waaier aan tumorkarakteristieken die van belang zijn voor het sturen van de behandeling, bijvoorbeeld de graad van agressiviteit of de aanwezigheid van hormonale receptoren.
In aanvulling van het pathologieverslag wordt soms bijkomend genetisch onderzoek aangevraagd (NGS) om bepaalde beleidsbeslissingen te ondersteunen; zo helpt het resultaat van de MammaPrint of Oncotype om het risico op herval beter in te schatten en op die manier de keuze tot chemotherapie te onderbouwen.
MEDISCHE ONCOLOGIE
Medisch oncologen evalueren voor welke systeemtherapie patiënten in aanmerking komen. Er kan gekozen worden voor een klassieke chemotherapeutische behandeling (voor of na de heelkundige ingreep), een antihormonale therapie, immuuntherapie of de nieuwere doelgerichte therapieën.
BORST- EN PLASTISCHE CHIRURGIE
De borstchirurg kan zowel een algemeen als gynaecologisch chirurg zijn en werkt nauw samen met de plastisch chirurg om bij een borstamputatie de opties voor reconstructie te bespreken. De chirurgie is op basis van gerandomiseerde studies geëvolueerd van radicale ingrepen met veel co-morbiditeit als gevolg (postmastectomiepijnsyndroom, lymfoedeem) naar selectievere behandelingen zoals een borstsparende ingreep, een schildwachtklier of sentinel en een TAD (targeted axillary dissection).
RADIOTHERAPIE
Met vijf lineaire versnellers en een brachytherapietoestel behoort de dienst Radiotherapie van het AZ Sint-Jan Brugge AV tot de grotere centra van Vlaanderen3. Jaarlijks bestraalt het centrum ongeveer 550 patiënten met borstkanker. In radiotherapie wordt voortdurend geïnvesteerd. Stereotactische bestraling, een van de meest vernieuwende technieken, waarbij een hele hoge stralingsdosis over enkele sessies op een beperkt doelwit wordt verdeeld, behoort vandaag tot de dagelijkse praktijk. Bij een borstbestraling passen de radiotherapeuten vaak ook de DIBH-techniek toe. Tijdens deze Deep Inspiration Breath Hold behandeling moet de patiënt de adem inhouden, waardoor de stralingsdosis op het hart aanzienlijk verminderd wordt. Tot slot gebruiken de artsen ook oppervlaktescanning, wat een positioneringssysteem is zonder laser.
ONCO-REVALIDATIE
Een belangrijk luik in het behandeltraject vandaag is onco‑revalidatie, een uitgebalanceerd herstelprogramma onder leiding van de dienst Revalidatie en sportgeneeskunde dat tegelijk aan de fysieke conditie werkt en de levenskwaliteit van de patiënt verbetert.
MENSELIJKE ERFELIJKHEID
De artsen van het Centrum voor medische genetica van het UZ Gent consulteren twee keer per maand in het AZ Sint-Jan Brugge AV. Zij zorgen voor genetische counseling bij het erfelijk borstcarcinoom.
PALLIATIEF TEAM
Ook de artsen en verpleegkundigen van het palliatief team zijn van onschatbare waarde in de begeleiding en behandeling van de palliatieve patiënten.
VERPLEEGKUNDIG EN PARAMEDISCH TEAM
Drie zeer gemotiveerde borstverpleegkundigen ondersteunen de patiënten om praktische afspraken te maken, uitleg te geven over de therapieën en de eventuele nevenwerkingen en zijn ook een grote mentale steun. De psychologen en sociaal assistenten die verbonden zijn aan de borstkliniek vangen de psychosociale noden op van patiënten en familie. Ook dieetadvies behoort tot het zorgaanbod: de diëtist helpt bij voedingsproblemen wat een bijdrage levert aan het algemeen welzijn en herstel van de patiënten.
MOGELIJKE BEHANDELINGEN
De keuze van de behandeling hangt af van het soort kanker, de agressiviteit ervan, de aan- of afwezigheid van verschillende receptoren en de uitgebreidheid van de tumor. Maar het therapeutisch beleid biedt vandaag meer mogelijkheden dan enkele jaren geleden, met name in het domein van de doelgerichte therapie (targeted therapy).
ANTI-HORMONALE EN DOELGERICHTE THERAPIEËN
Chemotherapie blijft de basisbehandeling, maar wordt aangevuld met innovatieve therapieën:
a) Het curatief borstcarcinoom: soms wordt chemotherapie voorgesteld als behandeling, maar dit kan worden aangevuld met doelgerichte therapieën (antihormonaal vijf à tien jaar in functie van het risicoprofiel, HER2 remmers trastuzumab en pertuzumab, CDK4/6 inhibitoren abemaciclib en PARP-inhibitoren olaparib), antibody-drug conjugates (trastuzumab-emtansin), bifosfonaten (zoledronaat) en immuuntherapie (pembrolizumab).
b) Het gemetastaseerd borstcarcinoom: naast de conventionele chemotherapie zijn er vele nieuwe producten in gebruik of in ontwikkeling:
-
Targeted of doelgerichte therapie: dit is een benadering waarbij specifieke moleculaire doelwitten in kankercellen
worden aangevallen zonder gezonde cellen significant te beschadigen. Dit verschilt van de traditionele chemotherapie
die zich richt op delende cellen in het algemeen. - Antibody-drug conjugates (ADC’s): dit zijn medicijnen die bestaan uit drie componenten: een monoklonaal antilichaam (antibody), een cytotoxisch middel (drug), en een koppelaar (linker) die beide met elkaar verbindt. Het antilichaam is ontworpen om specifiek te binden aan een bepaald eiwit dat overvloedig aanwezig is op kankercellen. Zodra het antilichaam aan de kankercel hecht, wordt de drug vrijgegeven en doodt deze de kankercel. ADC’s combineren de gerichte precisie van een antilichaam met de krachtige cytotoxische werking van de medicijncomponent, wat kan resulteren in een effectievere behandeling van kanker met minder schade aan gezonde cellen.
- Immuuntherapie: wordt vooral toegepast bij de meest agressieve borstkanker (triple-negatieve). Hiervoor gebruiken artsen checkpointremmers zoals pembrolizumab en atezolizumab. Deze nieuwe ontwikkelingen openen de deur naar een meer geïndividualiseerde therapie en nabehandeling van patiënten.
SAMENWERKING OVER DE ZIEKENHUIZEN HEEN
Jaarlijks zitten alle disciplines verbonden aan de borstkliniek samen met de andere borstklinieken van West-Vlaanderen om de evolutie van de internationale richtlijnen te bespreken. Dat is ook een moment waarop de verschillende klinieken hun dagelijkse praktijk met elkaar afstemmen. Het ondersteunt de goede verstandhouding tussen de erkende borstklinieken in de regio.
KLINISCHE STUDIES
Aangezien het team van de borstkliniek altijd op zoek is naar de beste behandeling neemt het ook deel aan diverse klinische studies.
a) De DECRESCENDO-studie is in zijn startfase en betreft de de-escalatie van adjuvante chemotherapie bij HER2-positieve, hormoonreceptor-negatieve, vroeg gedetecteerde borstkankerpatiënten die pathologisch complete respons bereikten na neoadjuvante chemotherapie en dubbele HER2-blokkade.
b) De DESTINY-12-studie, waarvan de inclusie nu is voltooid, is een open-label, multinationaal, multicenter, fase 3b/4 onderzoek naar Trastuzumab Deruxtecan bij patiënten met of zonder baseline hersenmetastasen met eerder behandelde gevorderde/gemetastaseerde HER2‑positieve borstkanker.
REFERENTIES
1. Cijfers | Borstkanker (bevolkingsonderzoek.be)
2. Kanker in cijfers | Stichting tegen Kanker
3. Radiotherapie in strijd tegen kanker
