Op de drie campussen biedt de dienst Klinische psychologie psychologische tweedelijnszorg aan patiënten en de mensen die hen dicht omringen. Vanuit elke discipline en afdeling van het ziekenhuis kunnen zij op deze dienst terecht met psychologische zorgvragen die de volledige levenscyclus bestrijken, van zwangerschapswens tot palliatieve zorgverlening.
AUTONOME DIENST
Dat het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV al meer dan 40 jaar zo sterk inzet op psychologische ondersteuning van zijn patiënten maakt het ziekenhuis best uniek. Door de jaren heen is de dienst Klinische psychologie stevig gegroeid en heeft deze zich ook tot een volledig autonome dienst ontwikkeld. Vanuit het streven naar toegevoegde waarde ten opzichte van de medische zorgverlening, werken de klinisch psychologen steeds in afstemming met andere zorgverleners.
TRANSDISCIPLINAIRE ZORG
Dankzij de autonomie van de dienst werken de klinisch psychologen niet in opdracht van een andere zorgverlener, maar verlenen ze samen met collega-zorgverleners transdisciplinaire zorg door een totaalbeeld van de patiënt te schetsen. Ze vervolledigen het behandelingsproces door in aanvulling op het medische luik inzichten in en begeleiding bij de psychologische aspecten van ‘patiënt zijn’ te bieden. Deze inzichten en zorgverlening kunnen zowel de patiënt zelf als het behandelende team van dienst zijn. De psycholoog kan de samenhang tussen de psychische klachten en de pathologie onderzoeken, maar ook de psychologische factoren behandelen die een rol spelen bij het ontstaan en de instandhouding van een ziekte en ziektegedrag, of die de genezing daarvan bevorderen of in de weg staan. Tot slot kan deze ook waken over de subjectieve beleving van de patiënt en diens betekenisgeving aan de situatie en ervoor zorgen dat de mens achter de pathologie gezien wordt en zich gezien voelt. Zo vormt de psychologische dienstverlening een niet weg te denken onderdeel van de zorgverlening binnen het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV.
EIGEN INITIATIEF
Doorverwijzing naar de dienst Klinische psychologie kan door een arts gebeuren, maar verpleegkundigen en andere paramedici kunnen net zo goed psychologische bijstand inroepen als een patiënt daar volgens hen nood aan heeft. De patiënt kan ook op eigen initiatief de stap naar deze dienst zetten. De sterk gestegen zorgvraag maakt evenwel dat de dienstverlening sinds een aantal jaar enkel nog toegankelijk is voor patiënten van het ziekenhuis. De prioriteit gaat waar mogelijk uit naar gehospitaliseerde patiënten, maar er is ook een aanbod op ambulante basis, zowel voor nazorg als voor de ambulante patiënt.
IN ELKE LEVENSFASE
Los van de pathologie die tot de psychologische hulpvraag leidt, stellen de klinisch psychologen de patiënt en diens context steeds centraal. Ze hanteren een veeleer vertragende en verbredende aanpak door het ruimere verhaal en de context van de patiënt mee te nemen om op basis van de individuele noden van de patiënt op dat specifieke punt in diens leven zorg op maat aan te bieden. De psycholoog kan bij zowat elke aandoening of pathologie en in om het even welke levensfase van betekenis zijn. Toch kunnen twee patiënten met een gelijkaardig profiel en eenzelfde medische problematiek een volledig ander parcours afleggen op de dienst Klinische psychologie. Bij elke vraag start de psycholoog van nul.
VAN DIAGNOSE TOT PSYCHO-EDUCATIE
De bijdrage van een klinisch psycholoog kan op verschillende niveaus van betekenis zijn. Zo kunnen bepaalde onderzoeken, zoals neuropsychologisch onderzoek, een belangrijke meerwaarde betekenen voor de diagnosestelling en ook voor andere disciplines van belang zijn om het verdere therapeutische traject te bepalen. De klinisch psychologen therapeutisch inzetten, bijvoorbeeld voor begeleiding bij chronische ziekte, is een andere mogelijkheid. Psychologisch leed kan er namelijk toe leiden dat iemand het moeilijk heeft om de nodige of juiste beslissingen te nemen omtrent de behandeling of ervoor zorgen dat de therapietrouw afneemt. Ook de tevredenheid over de medische behandeling kan erdoor in het gedrang komen. Verder kan een klinisch psycholoog ook bij revalidatie een belangrijke rol spelen, bijvoorbeeld om de patiënt beter te leren omgaan met pijnklachten. Tot slot geven de klinisch psychologen de patiënt waar nodig psycho-educatie: meer inzicht in hoe de geest het lichaam beïnvloedt en omgekeerd. Om welke psychologische zorgverlening het ook gaat, ze heeft als doel de levenskwaliteit van de patiënt te verbeteren, als essentieel onderdeel van kwalitatieve zorgverlening.
DIVERSE SPECIALITEITEN
Dankzij de sterke ondersteuning vanuit het ziekenhuis is de dienst uitgegroeid tot een volwaardige autonome dienst, die naast de algemene psychologische expertise ook een specialistisch kennisvermogen kon uitbouwen. Aansluitend op de sterk gespecialiseerde tertiaire medische zorgverlening in het ziekenhuis hebben alle klinisch psychologen hun eigen specialisatie en expertise, zoals neuro-, onco-, pediatrische of revalidatiepsychologie. Ook de vier grote psychotherapeutische scholen – gedragstherapie, psychodynamische/ psychoanalytische therapie, contextuele/ systeemtherapie en experiëntiële therapie – zijn binnen de groep vertegenwoordigd, zodat ook daarin de mogelijkheid bestaat om de aanpak te hanteren die het best beantwoordt aan de noden van de patiënt.
GROOTSTE UITDAGINGEN
Een van de grote uitdagingen voor de klinisch psychologen is het dagelijks zoeken naar evenwicht tussen een goede multidisciplinaire samenwerking en op een correcte manier omgaan met de deontologie. Welke informatie gedeeld mag worden en meerwaarde kan geven in het kader van de medische zorgverlening is een constante overweging, voor elke patiënt. Een andere evenwichtsoefening is die tussen de continuïteit van zorg en de diverse expertises. Het streefdoel is dat een patiënt doorheen zijn traject dezelfde psycholoog behoudt, maar een verandering in de medische zorgbehoefte vraagt soms om een andere psychologische expertise. Een derde uitdaging is elke zorgvraag opnemen met een beperkte wachttijd. Ondanks de ruime bezetting van de dienst, blijkt dit niet altijd een haalbare kaart, gezien sommige onderzoeken op zich al veel tijd in beslag nemen. Tot slot wil de dienst steeds voldoende aandacht blijven besteden aan de zorg voor zorgenden, om te vermijden dat bepaalde problematieken voor de eigen collega’s te zwaar beginnen doorwegen.
ZO TOEGANKELIJK MOGELIJK
In lijn met de missie van het ziekenhuis, innovatieve referentiezorg voor iedereen, stelt de dienst Klinische psychologie zich zo laagdrempelig en toegankelijk mogelijk op, ook naar consultatietarieven toe. Toch vinden sommige patiënten die nood hebben aan psychologische ondersteuning de weg erheen nog niet. Ze krijgen niet of niet tijdig de juiste doorverwijzing of blijken onvoldoende op de hoogte te zijn van het psychologisch zorgaanbod binnen het ziekenhuis of de mogelijkheid om deze dienst op eigen initiatief in te schakelen. Mensen met psychosociale of psychische klachten aarzelen bovendien vaak lang om de stap te zetten naar psychologische hulpverlening. De ziekenhuiscontext biedt daarin nochtans een unieke opportuniteit. Bij pathologieën of medische interventies met een gekend risico op psychische implicaties kunnen al in een vroeg stadium de nodige stappen ondernomen worden om de psycholoog te betrekken bij de begeleiding en bij het verstrekken van informatie rond de impact van de diagnose, de ziektebeleving en het psychorelationeel functioneren van de patiënt. Zo kan de psycholoog niet alleen het medische team ontlasten, maar de patiënt bovendien optimale psychosociale bijstand verzekeren. Door in te zetten op zichtbaarheid bij zowel patiënten als collega-zorgverleners en de samenwerking met diverse disciplines verder uit te bouwen, wil de dienst deze troef uitspelen en de drempels nog verder verlagen.