Skip to content

Radiologie: een ambitieuze dienst met internationale uitstraling

PDF opslaan
Editie 42 - Dec 2019

Een toestellenpark om u tegen te zeggen ondersteunt niet enkel de steeds verdere subspecialisatie van de radiologen op campus Sint-Jan, maar ook het streefdoel om de stralingsdosis voor patiënten maximaal te beperken. De nieuwe infrastructuur levert bovendien een belangrijke bijdrage aan het comfort voor de patiënt op de dienst Radiologie.

SUPRAREGIONAAL GEORIËNTEERD

Dagelijks voorziet de dienst Radiologie op campus Sint-Jan diverse vormen van medische beeldvorming voor een 500-tal patiënten. Dat maakt hen een van de grootste diensten van de provincie West-Vlaanderen. De werking is er supraregionaal georiënteerd. Net als de diensten Maternele Intensieve Zorgen (MIC), Neonatale Intensieve Zorgen (NIC), Intensieve Zorgen (IZ) en Spoedopname staan zij dan ook zeven dagen per week de klok rond paraat, onder meer om alle verwijzingen die een grotere mate van specialisatie nodig hebben op te vangen. Vandaar dat de dertien stafleden zich sterker dan in de meeste andere ziekenhuizen op subspecialisatie richten. Samen beheersen ze nu al vele subdisciplines: interventionele angiografie, mammografie, echografie, musculoskeletale (MSK) radiologie, abdominale radiologie, neuroradiologie, hoofd- en halsradiologie, thoracale radiologie, cardiale radiologie etc. De ambitie leeft om dit aanbod verder uit te breiden met subspecialiteiten als: pediatrische radiologie, pelviene radiologie, prenatale/intra-uterine radiologie … Daar hoort vanzelfsprekend de juiste ondersteunende apparatuur bij. Daarin gaat de dienst consequent voor zeer geavanceerde toestellen.

TOONAANGEVEND BEROERTENETWERK

De tijd is rijp voor een doorgedreven supraregionale werking. Het ‘Stroke’- of beroertenetwerk waarin campus Sint-Jan als centrale ‘hub’ fungeert, kadert daarin. In nauwe samenwerking met de dienst Neurologie stippelde de dienst Radiologie een toonaangevend klinisch pad en klinische samenwerking uit. Als ‘hub’ verzamelen ze acht ‘spokes’ om zich heen: AZ Alma – Eeklo, AZ Damiaan – Oostende, AZ Delta – Roeselare, AZ Sint-Lucas – Brugge, AZ Sint-Rembert – Torhout, AZ West – Veurne, AZ Zeno – Knokke/ Blankenberge en de eigen Oostendse campus Henri Serruys. Met het UZ Gent zijn afspraken gemaakt als wederzijdse backup-hub. Hechte samenwerking met een internationale firma voor cerebrovasculaire beeldvorming zorgt voor een directe data-overdracht tussen de betrokken ziekenhuizen én onmiddellijke berekening van de onderzoeksresultaten dankzij gespecialiseerde, state-of-the-art software. De snelle informatieoverdracht laat het interventieteam toe onmiddellijk te beslissen of, in geselecteerde gevallen, een trombectomie aangewezen is. Belangrijk, want per half uur dalen de succeskansen met 10 %. Met intussen al een 120-tal trombectomieën per jaar geldt dit netwerk nationaal als een sterke referentie. Een logisch gevolg is dat campus Sint-Jan ook voor alle interventionele angiografie tot het verwijzingscentrum van Noord-West-Vlaanderen is uitgegroeid.

FOCUS OP STRALINGSDOSISBEPERKING

Stralingsdosisbeperking is al meer dan een decennium een focuspunt van de radiologen op campus Sint-Jan. Ze voerden als een van de eersten in Europa stralingsregistratie in en waren pionier om op ‘alle röntgentoestellen’ binnen het ziekenhuis dosewatch toe te passen. Voor elke patiënt is dus de precieze stralingsdosis gekend die deze op campus Sint-Jan kreeg. Om die dosis waar mogelijk te beperken, legt de dienst Radiologie sterke nadruk op magnetische resonantie imaging (MRI) en echografie. Zo werkte deze zich op tot wereldwijd referentiecentrum voor MRscans, in samenwerking met de industrie: de toestellen krijgen steeds de laatste nieuwe updates en worden vaak ingeschakeld om de nieuwste technieken klinisch te evalueren. In functie van dosisbeperking behoort een uitbreiding van het MR-park zeker tot de aspiraties: een derde toestel zou meteen de mogelijkheid bieden om meer dan 10.000 onderzoeken over te hevelen van computertomografie (CT).

Binnen hetzelfde kader neemt de dienst ook een voortrekkersrol in echografie. In 2018 nam deze als eerste ter wereld de radicale beslissing om, in plaats van upgrades door te voeren, alle echografietoestellen te vervangen door exemplaren van de nieuwste generatie. Dit vanwege het indrukwekkende beeldkwaliteitsverschil en de veel ruimere functionaliteiten. Nieuwe transducer- en focustechnologie zijn maar een paar van de nieuwe mogelijkheden. Sommige transducers gaan tot 24 MHz en lenen zich hierdoor tot visualisatie van zeer kleine huidletsels en onderliggende pezen en zenuwen.

radiologie
Vanwege het indrukwekkende beeldkwaliteitsverschil en de veel ruimere functionaliteiten besloot de dienst Radiologie alle echografietoestellen te vervangen door exemplaren van de nieuwste generatie in plaats van upgrades door te voeren.

STEVIGE REPUTATIE VOOR CBCT

Voor Cone Beam Computertomografie (CBCT)-scanning wist de dienst Radiologie internationaal een stevige reputatie uit te bouwen. Van meet af aan droegen de radiologen bij tot de introductie van deze techniek in de klinische praktijk en ze blijven meewerken aan de verdere verfijning ervan. Ook hier is dosisbeperking een drijvende kracht: ten opzichte van de klassieke CT-scanner stelt CBCT de patiënt aan een lagere straling bloot en voor sommige onderzoeken, zoals beeldvorming van het rotsbeen, gaat het zelfs om een zevende van de stralingsdosis.

Momenteel zijn er vier toestellen ter beschikking, waaronder een van drie prototypes die in september 2019 wereldwijd in testfase gingen. Samen nemen ze nu al jaarlijks 7.000 onderzoeken voor hun rekening. Dankzij de hoge resolutie leent CBCT zich bij uitstek tot beeldvorming van lichaamsdelen waarin bot en lucht worden aangetroff en, zoals mond-, kaak- en aangezichtsstructuren, sinussen en rotsbeenderen. De nieuwere toestellen breidden de scope reeds uit naar osteo-articulair gebruik en het prototype zou nog verder gaan en beeldvorming van grotere gewrichten en eventueel de wervelzuil includeren. De Franse ‘Haute Autorité de santé’ consulteert de radiologen van campus Sint-Jan trouwens om ook in Frankrijk tot erkenning van de techniek over te gaan. Natuurlijk blijft de dienst verder investeren in klassieke CT-technologie. Het vijf jaar geleden aangekochte toptoestel wordt in de komende maanden voorzien van een recent beschikbare, zeer krachtige en ultralichte buis, die door snellere rotatie verdere optimalisatie van CT-coronarografie-onderzoeken mogelijk zal maken.

 

radiologie
De dienst blijft verder investeren in klassieke CT-technologie. Het vijf jaar geleden aangekochte toptoestel wordt in de komende maanden voorzien van een recent beschikbare, zeer krachtige en ultralichte buis, die door snellere rotatie verdere optimalisatie van CT-coronarografie-onderzoeken mogelijk zal maken.

RECENTSTE MAMMOGRAFIETOESTELLEN

Sinds september 2016 beschikt het ziekenhuis als enige ziekenhuis in de provincie en een van de weinige in België over een röntgentoestel waarmee 3D-beeldvorming van de wervelzuil en onderste ledematen in staande positie, dus onder belasting, mogelijk is. Bovendien aan een lage stralingsdosis. Ook voor mammografie, nog een ander gebied waarop de dienst uitblinkt, zijn de recentste toestellen aanwezig. Ze zijn stuk voor stuk voorzien van tomosynthese en bieden mogelijkheden tot angiomammografie. Alle apparatuur nodig voor het nemen van vacuümbiopsies is aanwezig, zowel onder gewone mammografie als echografie en al sinds 1999, MRI, als een van de eerste centra ter wereld. Zo kan de radioloog de optimale techniek kiezen voor elke patiënt. In 2006 stonden de radiologen aan de wieg bij de ontwikkeling van de trolleys en software die worden gebruikt bij MR-mammografieonderzoeken en MR-geleide borstbiopsies.

Bijgevolg is campus Sint-Jan op mammografiegebied een van de best uitgeruste centra van België en beschikken de radiologen er over uitzonderlijke ervaring in dit deelgebied. De toonaangevende rol die de dienst Radiologie daarnaast ook in het hoofdhalsradiologie gebied en in het bijzonder bij de beeldvorming van rotsbeenderen, craniale zenuwen en schedelbasis speelt, leidde ertoe dat de internationale bezoekerslijst al van meer dan een jaar vooraf volzet is.

radiologie
De mammografietoestellen zijn stuk voor stuk voorzien van tomosynthese en bieden mogelijkheden tot angiomammografie.

DEEP LEARNING EN ARTIFICIAL INTELLIGENCE

Een ander type investering situeert zich op het vlak van artificial intelligence (AI) en deep learning, technologische evoluties die een sterke impact zullen hebben op de discipline. Deep learning zal bijvoorbeeld het CT-toestel op termijn helpen om nieuwe beelden die werden genomen met een zeer lage dosis en derhalve zeer veel ruis bevatten, toch op optimale wijze te verwerken door gebruik van een groot aantal referentiebeelden om zo opnieuw beelden met topkwaliteit te bekomen.

AI wordt reeds toegepast op mammografie en moet ertoe leiden dat mammografietoestellen de radioloog onmiddellijk waarschuwen voor vermoedelijke tumoren. Als een van de eerste centra ter wereld startte campus Sint-Jan met ‘3D-Synthetic MRI’. De radioloog hoeft dan slechts één sequentie te laten lopen. Software rekent de andere sequenties op basis daarvan uit en biedt de mogelijkheid om tegelijk het volume van de hersenen te berekenen. Op klassieke RX kan AI ultrasnelle leeftijdsbepaling van de hand opleveren. Administratief zullen intelligente Picture Archiving and Communication Systems (PACS) bijdragen tot correcte prioritering van patiënten, zodat wie over ‘hoofdpijn’ klaagt, maar een aneurysma blijkt te hebben, niet door de mazen van het net glipt en automatisch bovenaan de lijst van de te protocolleren onderzoeken verschijnt. Dergelijke programma’s elimineren elke vorm van subjectiviteit of differentiatie in aanpak. De grote uitdaging: de systemen zo voeden dat ze tot een zo klein mogelijke foutmarge komen en een diagnostische meerwaarde opleveren.

radiologie
De radioloog consulteert de PACS in de nabijheid van het toestel en de verpleegkundigen zodat deze onmiddellijk kan bijsturen waar nodig of de patiënt zelf kan zien bij twijfelgevallen.

GESPECIALISEERDE MEDEWERKERS

Investeren in de juiste mensen blijft natuurlijk ook zeer belangrijk. Gezien de technologie steeds meer op de spits gedreven wordt, riskeert genoeg en voldoende gespecialiseerd personeel vinden een steeds grotere uitdaging te worden. Jaarlijks neemt de dienst Radiologie één à twee residenten en vijf à zes artsen in opleiding onder zijn hoede. Voor hen zijn opleidingsmomenten voorzien op de wekelijkse multidisciplinaire vergaderingen en de maandelijkse gespecialiseerde vergaderingen. Op regelmatige basis krijgen verpleegkundigen ook training om blind te kunnen positioneren voor klassieke radiologie. Alle toestellen, en dan vooral nieuwe software, gaan trouwens gepaard met de nodige opleidingen en kennisopfrissingen voor zowel radiologen als leidinggevende verpleegkundigen en technologen.

De dienst Radiologie heeft een biomedische wetenschapper in dienst die mee instaat voor het toestelonderhoud, probleemoplossing en opleiding. Zelf houden de radiologen hun kennis op peil door nationale en internationale congressen bij te wonen. Op regionale basis verzorgen ze nu en dan een bijdrage aan een azcolloquium, maar ook nationaal en internationaal zijn ze gevraagde sprekers: over de stroke-aanpak, mammografie en borstbiopties, verschillende technieken op MRI, musculoskeletale, neurologische, hoofd-en hals-en ook leverradiologie. Deelname aan klinische studies gebeurt meestal binnen een van deze deelgebieden. Dit alles resulteert jaarlijks in een tiental publicaties en een 40- tot 50-tal voordrachten.

NIEUWE INFRASTRUCTUUR

In functie van aanvulling van het toestellenpark, maar ook van patiëntencomfort en de patiëntenervaring, is de dienst Radiologie uitgebreid en volledig vernieuwd. Daarbij is consequent afgestapt van de centrale protocolruimte.

De radioloog consulteert de PACS in de nabijheid van het toestel en de verpleegkundigen. Zo kan deze onmiddellijk bijsturen waar nodig of de patiënt zelf zien bij twijfelgevallen. Om meer duiding te verschaffen over de nieuwste beeldvormingsmogelijkheden en welke aanvraag bij welke indicaties hoort, kregen geïnteresseerde huisartsen een praktijkrondleiding in de nieuwe infrastructuur. In elke ruimte gaf de gesubspecialiseerde radioloog uitleg aan de zijde van het toestel. Een initiatief dat de dienst zeker op regelmatige basis wil herhalen.

radiologie
Bij een angiografieprocedure is dosisregistratie zeer belangrijk. Campus Sint-Jan voerde als een van de eersten in Europa stralingsregistratie in en was pionier om op ‘alle röntgentoestellen’ binnen het ziekenhuis dosewatch toe te passen.

CORRECT INFORMEREN

Voor de verschillende onderzoeken zijn nu afzonderlijke secretariaten en wachtzalen voorzien. Zo belanden patiënten op het secretariaat bij meer gespecialiseerde medewerkers die hen beter kunnen informeren. De scheiding van ambulante en gehospitaliseerde patiënten biedt hen bovendien meer privacy.

De wachtzalen zijn voorzien van beeldschermen, waarop informatie te zien is die op het onderzoek in kwestie van toepassing is. Zeker bij MRI is vooraf goed inlichten en bevragen uiterst belangrijk, maar bijvoorbeeld ook voor borstpuncties. Hiervoor wordt een informed consentformulier meegestuurd met de bevestiging van de afspraak. Het morbiditeit- en mortaliteitsrisico bij angiografie vergt vanzelfsprekend een heel gericht gesprek en bij voorkeur een gehandtekende goedkeuring van de patiënt zelf, indien mogelijk, of diens familie.

OPTIMALISATIE PATIËNTENERVARING

Naast de sterke focus op de toestellen, wil de dienst vooral ook inzetten op verdere optimalisatie van de patiëntenervaring. Wachtrijen aan de secretariaten elimineren en wachttijden in de wachtzalen beperken, de rust in de wachtzalen verzekeren … Zowel in de MRI- als de mammografieruimtes is al rustgevende sfeerverlichting voorzien.

Twee MRI-toestellen zullen bovendien voorzien worden van ‘in bore experience’: het beeld op een scherm achteraan in de MR-zaal wordt via spiegels op de coil die de patiënt op het hoofd draagt geprojecteerd. Dat kunnen geruststellende beelden zijn, om claustrofobie tegen te gaan, maar ook informatie, over de resterende tijdsduur bijvoorbeeld. Wat het patiëntencomfort nog sterker zou verhogen is de polikliniek zo goed als volledig afscheiden van de zorgverlening aan gehospitaliseerde patiënten en klassieke, lichtere beeldvorming ‘on the go’ aanbieden, maar dat is voorlopig nog toekomstmuziek.

 

U kan hier het volledige artikel als pdf lezen

 

Geschreven door Meer auteurs

Verwant

Geen publicaties beschikbaar...
Geen podcAZt beschikbaar...
Geen gepland event beschikbaar...