Skip to content

Endocrinologie: een kaleidoscoop aan expertise

PDF opslaan
Editie 56 - Mei 2023

De dienst Endocrinologie van campus Sint-Jan richt zich op een wijde waaier van endocriene ziekten, van diabetes mellitus en schildklierziekten, tot zeldzamere pathologie zoals primaire bijnierschorsinsufficiëntie (ziekte van Addison). Naast een algemene endocrinologische praktijk, heeft elke endocrinoloog een specifieke expertise.

HET TEAM IS GROTER DAN DE DIENST

Endocriene systemen werken niet op zichzelf, ze capteren talrijke signalen en beïnvloeden vele andere systemen. Endocrinologie is teamwerk in nauw overleg met andere disciplines. De aanvullende expertise komt van vele kanten tegelijk. Overleg met de huisarts is cruciaal bij deze vaak chronische pathologieën.

SCHILDKLIERPATHOLOGIE

Diensthoofd dr. Annick Van den Bruel is gespecialiseerd in schildklier- en bijschildklierpathologie. De meest uitdagende functionele problematiek hierbij is hyperthyroïdie. Bij Graves hyperthyroïdie kan Graves oogziekte voorkomen. Daarom werkt de dienst Endocrinologie samen met de dienst Oogziekten, die zich toelegt op Graves orbitopathie. In het
multidisciplinair centrum op campus Sint-Jan ontvangen de artsen intraen extramurosverwijzingen van oogartsen en endocrinologen.

Veel aandacht is er voor de diagnose van de schildkliernodi. Omdat de meeste zwellingen goedaardig zijn is het de uitdaging om de kwaadaardige zwellingen te detecteren en tijdig te verwijderen. Fijnenaaldaspiratie speelt een belangrijke rol bij het stellen van de juiste diagnose. De endocrinoloog voert de fijnenaaldpunctie zelf uit onder echogeleiding, omdat het de gelegenheid biedt om klinische, echografische en cytologische resultaten samen te interpreteren en een optimaal beleid te bepalen.

dr. Annick Van den Bruel voert de fijnenaaldpunctie uit onder echogeleiding

Als er aanwijzingen zijn voor kwaadaardige nodi, is het beleid chirurgisch. Er is nauwe samenwerking met de dienst NKO die voor halschirurgie innovatieve heelkundige technieken toepast, zoals robotgeassisteerde thyroidlobectomie.

Voor het schildkliercarcinoom organiseert de dienst een multidisciplinair oncologisch consult. Het team bestaat uit een endocrinoloog, NKO-chirurg, oncoloog, radiotherapeut en een nucleair geneeskundige. De huisarts kan live of online deelnemen. De dienst zet zich in voor opleiding van studenten en assistenten en motiveert hen voor wetenschappelijk onderzoek, vaak multidisciplinair. Dit leidde tot diverse originele publicaties in schildklier- en bijschildklierpathologie.1

DIABETES

De behandeling van diabetes is in volle ontwikkeling. Diabeteszorg kent een prominente rol binnen de dienst Endocrinologie.

De grote diabetesconventie, die ongeveer 1600 diabetespatiënten type 1 en type 2 omvat, staat in voor een gespecialiseerde multidisciplinaire diabetesopvolging in overeenkomst met het RIZIV. Zelfcontrolemateriaal, sensoren en pompmateriaal naast educatie worden via de diabetesconventie aangeboden. Hierbij worden ongeveer 250 pomppatiënten gevolgd.

v.l.n.r.: .l.n.r. dr. Sara Vandewalle, Katrien Vantieghem (diëtiste), dr. Anaïs De Landtsheer, Ann Vandecandelaere (diabeteseducator) in overleg over zwangere patiënten

Deze intensieve opvolging vergt een team van endocrinologen, acht diabeteseducatoren-verpleegkundigen, drie diëtisten-educatoren en een investerings- en personeelsbeleid dat daarop aansluit. De dienst trekt voluit de kaart van de patiënten met type 1 diabetes. De focus ligt daarbij op de implementatie van nieuwe technologie, zoals automatische insulinepompen en nieuwe sensoren, waardoor de diabetescontrole sterk verbetert.

Dr. Youri Taes, die zich op de dienst Endocrinologie toelegt op diabetes, verwacht verdere verbeteringen in deze technologie, waarbij de weg open ligt voor de artificiële pancreas. De kunstmatige alvleesklier is een ‘zelfregelende pomp’ met insuline of insuline en glucagon. Het apparaat regelt zelf de bloedglucosewaarden zonder tussenkomst van de patiënt. Waar de toekomst van behandeling van patiënten met type 1 diabetes zich op het technologische vlak bevindt, tekent zich bij type 2 diabetes een grote vooruitgang af op farmacologisch vlak. Nieuwe medicatie die een strikte glycemie- en gewichtscontrole toelaat, is volop in ontwikkeling.

Specifieke aandacht en zorg besteedt het diabetesteam – een multidisciplinair team van endocrinoloog, vaatchirurg, orthopedist, dermatoloog, orthopedisch technieker, diabeteseducator en podoloog – aan de behandeling en opvolging van diabetische voetwonden.

De dienst neemt ook deel aan de door het UZ Leuven gestuurde CRISTAL-studie2, een groot Belgisch onderzoek over het gebruik van een kunstmatige pancreas bij zwangere vrouwen met type 1 diabetes. De toepassing van continue glucosemonitoring en insulinepomptechnologieën tijdens de zwangerschap, zal de glycemiecontrole en mogelijks ook de zwangerschapsuitkomst verbeteren.

Tien procent van de zwangere vrouwen zonder diabetes ontwikkelen zwangerschapsdiabetes, een diagnose die gebeurt door middel van een orale glucosetolerantietest op 24 weken. Een team dat bestaat uit een gynaecoloog, vroedvrouw, endocrinoloog, diëtist en een diabeteseducator begeleidt ambulante patiënten en patiënten opgenomen op de maternele intensieve zorgen via het zorgpad zwangerschapsdiabetes. Dr. Sara Vandewalle en dr. Anais De Landtsheer leggen zich specifiek toe op deze opvolging.

Jongvolwassenen krijgen een transitieraadpleging in samenwerking met dr. Sylvia Depoorter (kinderendocrinologie) om de overgang van de kinderdiabetesconventie naar de volwassendiabetesconventie te faciliteren.

DIABETES EN OBESITAS

Het aantal mensen met obesitas neemt de laatste decennia geleidelijk toe, wat meerdere gezondheidsproblemen met zich meebrengt. Binnen de dienst endocrinologie legt dr. Youri Taes zich toe op de opvolging en behandeling van obesitas. Deze opvolging gebeurt in multidisciplinair verband met diëtisten, psychologen en de dienst bariatrische en metabole heelkunde. Dit multidisciplinair overleg omtrent patiënten met obesitas gebeurt op wekelijkse basis. Een zorgaanbod gaande van diagnostiek omtrent obesitas, dieetbegeleiding, medicamenteuze ondersteuning tot bariatrische chirurgie kan worden aangeboden.

De intensieve opvolging van patiënten binnen de diabetesconventie vergt een team van endocrinologen, diabeteseducatoren-verpleegkundigen en diëtisten-educatoren

HYPOFYSEPATHOLOGIE

De dienst Endocrinologie beschikt eveneens over expertise in de diagnostiek en behandeling van hypofysepathologie. De meest frequente pathologie is het hypofyseadenoom, een goedaardig gezwel ter hoogte van de hypofyse.

Sommige hypofyse-adenomen veroorzaken klachten door hormonale overproductie, andere letsels veroorzaken druk op de omliggende weefsels, dit kan leiden tot gezichtsveld- en hormonale uitval. Hypofyse-adenomen met symptomatische weerslag worden multidisciplinair besproken. De passende behandeling (medicatie dan wel heelkunde) hangt af van de locatie en de hormonale productie. Bij een heelkundige indicatie wordt de patiënt verwezen naar de dienst Neurochirurgie en naar de dienst Neus-, keel- en oorziekten voor endoscopische schedelbasischirurgie.

Dr. Sara Vandewalle geeft aan dat er een toename is van hypofyse-incidentalomen namelijk kleine letsels die eerder toevallig worden gevonden bij beeldvorming voor andere ziektebeelden. Bij een dergelijk letsel krijgt de patiënt een hormonaal nazicht en opvolging via beeldvorming.

Overleg op de dienst Endocrinologie met de dienst Anesthesie en kritische zorgen over insulinebehandeling rond narcose van diabetespatiënten

ANDROLOGIE

Een tekort aan mannelijk hormoon (hypogonadisme) kan verschillende klachten veroorzaken, zoals een verminderd libido, erectiestoornissen, vermoeidheid, depressieve gevoelens, verlies van spiermassa en osteoporose. Dit vraagt verder onderzoek naar de onderliggende etiologie. Deze kan gaan van hypofyseproblematiek, syndromale aandoeningen (vb. Klinefelter), primaire teelbalpathologie tot functioneel hypogonadisme ten gevolge van obesitas of ouderdom. Hypogonadisme kan medicamenteus behandeld worden.

Een ander gevolg van hypogonadisme is verminderde vruchtbaarheid door onder andere verstoringen van de spermaproductie. De behandeling hiervan verschilt van de behandeling van hypogonadisme bij mannen zonder kinderwens. Daarom werkt dr. Anaïs De Landtsheer, erkend androloog aan de European Academy of Andrology (EAA), ook samen met het fertiliteitscentrum om mannen met kinderwens en hormonale aandoeningen op te volgen en medicamenteus te behandelen. De chirurgische behandeling (vb. TESE, Testiculaire Sperma Extractie) gebeurt door de urologen.

hHet team endocrinologen op campus Sint-Jan. V.l.n.r.: Dr. Sara Vandewalle, dr. Youri Taes, dr. Annick Van den Bruel, dr. Anaïs De Landtsheer, dr. Eva Van Caenegem

BIJNIERPATHOLOGIE

De prevalentie van bijnierpathologie is beperkt. Dr. Eva Van Caenegem neemt met de dienst Endocrinologie daarom deel aan het European Network for the Study of Adrenal Tumours (ENS@T), met een gedeelde databank waarin endocrinologen vanuit Europese centra data uploaden om zo via gebundelde studies tot relevantere conclusies te komen.

De meest frequente bijnierpathologie, een overmaat aan aldosteron, veroorzaakt ernstige hypertensie en komt wel voor bij 5-10 % van de patiënten met hypertensie. Verder zijn er frequent bijnierincindentalomen waarvan 8 % met maligniteit (voornamelijk metastasen), 1-8 % secreterende adenomen (teveel aan cortisol of aldosteron) en bijna 1-5 % feochromocytomen (teveel aan adrenalines). Screening naar die aandoeningen met een grote impact op morbiditeit en mortaliteit, is belangrijk.

Mensen met bijnierschorsinsufficiëntie zijn totaal afhankelijk van de inname van corticoïden. Fysieke stresssituaties dwingen patiënten hogere dosissen corticoïden in te nemen. De endocrinologen en speciaal hiervoor opgeleide endocrinologische verpleegkundigen leggen die levensbelangrijke maatregelen uit aan de patiënt.

REFERENTIES

  1. Retrospective real-life study on preoperative imaging for minimally invasive par athyroidectomy in primary hyperparathyroidism. Bijnens J, Van den Bruel A, Vander
    Poorten V, Goethals I, Van Schandevyl S, Dick C, De Geeter F. Sci Rep. 2022 Oct 19;12(1):17427. doi: 10.1038/s41598-022-18219-3.PMID: 36261462
    Evolution in the management of thyroid cancer: an observational study in two refer ral centres in Belgium. Peene B, Van den Bruel A, Moyson C, Decallonne B., Acta Clin Belg. 2018 Feb 12:1-5. doi:10.1080/17843286.2018.1435478. PMID: 29431057
  2. Zie https://researchportal.be/nl/project/onderzoek-rond-een-artificiele-pancreas-bij-zwangere-vrouwen-met-type-1-diabetes-de-cristal op het FRIS Onderzoek sportaal van de Vlaamse Overheid.

Verwant

Geen publicaties beschikbaar...
Geen podcAZt beschikbaar...
Geen media beschikbaar...
Geen gepland event beschikbaar...